Cun sa Carta de sa Sardínnia, de su giògrafu Claudio Tolomeo in su II séculu. pustis cristu, si documentant is primus arrastus de sa toponomàstica, ma est cun sa donatzioni a sa Diòcesi de Sueddi, in su de XI séculus p.c. chi in Sardínnia agataus is arriferimentus etimológicus in matéria de genealogia e de toponomàstica in documentus de notàrius, iscritus in Língua sarda, e po mellus nai in sa barianti Campidanesa de su tempus de is Giudicaus.
In is autus de is notàrius de is séculus apustis, iscritus in Cadelanu e in Ispanniolu, su possessu furiat sinnau cun su nòmini de su logu, ita faiat e su nòmini de su meri, de chini comporàt e de is testimóngius. Is inditus de s'imperu chi si ndi faiat, sa morfologia de su logu e is nòminis de is meris lacanantis serbiant a arreconnosci cun seguràntzia is trèminis de su terrenu arregistrau cun autu de bendisioni o lassau in eredidadi. Cun su primu Catastu, de sa segunda metadi de su séculu XIX, bieus sa tenta de documentai cun pretzisioni sa preséntzia de is domus chi furiant aintru de sa bidda, marchendiddas cun unu númuru una avatu de s'àtera, ponendi su nòmini de su logu, sa data e sa mannària.
Cun su Catastu nou, chi est de sa primu metadi de su 1900, e de imoi innantis e po arrexonis fiscalis, in s'assentu s'at a donai prus importu a is misuras e a is númurus chi no a is nòminis, trascurendi de aici de assentai sa toponomàstica in prus cun sa tramuda de Bixinau a Bia, de custa no nd'agataus prus arrastu, scaréscia. Imponti de is nòminis de is bixinaus chi sinnanant, a bortas, su tretu innui furiat acuntéssiu unu fatu de importu po sa comunidadi, cumenti podiat èssiri su bixinau de sa Gruxi santa, o àteras bortas podiant serbiri po agatai a lestru a lestru unu logu cunfroma a su sétiu morfològicu chi teniat cumenti de S'enna de sa figu, Cúcuru de crabas, Sa sedda de su bidili e àterus, oindì intamis agataus, castiendi is cartas noas, is nòminis de is bias chi ddis currespundint.
Custu traballu, fatu de Sergiu Arba in su 2006 po contu de s'amministradura comunali de Scalepranu, est sa circa de is nòminis de logu de is bixinaus de sa bidda.
S'iscopu de sa circa est de aciocai a pari totu su chi podit agiudai a torrai a fai s'istòria de is nòminis e de torrai a tzerriai is bias de sa bidda cun is nòminis prus antigus.
Su traballu est stètiu cuncordau apustis de ai istudiau e averiguau is documentus allogaus in is archìvius:
- Archìviu Comunali de Scalepranu
- Archìviu de Stadu de Casteddu
- Archìviu Arcivescovili de Casteddu
- Archìviu de Stadu de Nùgoro
- Agentzia de su Logu de Nùgoro
- Archìviu Arcivescovili de Lanusé
Sa circa est sighia cun s'istùdiu de is òperas chi fueddant de Scalepranu: su Ditzionàriu de Angius/Casalis po sa giografia e su Ditzionàriu Etimològicu de M.L. Wagner chi pigat in cunsideru fintzas sa fueddada scalebranesa.
Un'agiudu, po sa pronúntzia de is nòminis dd'ant donau is scalebranesus etotu, a issus, a totu is sardus e a is chi tenint praxeri de ddu castiai est annonnau custu traballu.
Antigoria de is bixinausSa primu istória contada est cussa de su nòmini de sa bidda sighendi passu passu is attestatzionis, de sa prus antiga chi agataus in is Cartas Campidanesas iscritas tramesu is séculus XI e XIII, fintzas a is documentus prus nous, su traballu sighit de aici po dónnia nòmini de bixinau.
Sa tàula n. 1si fait biri is topònimus cun is bariantis aici cumenti funt istétius iscritus in is autus de is notàrius;
Sa tàula n. 1/asighidit a fai biri is topònimus cun is bariantis aici cumenti funt istétius iscritus in is autus de is notàrius;
Sa tàula n. 2si ddus amostat cumenti ddus agataus in is autus civilis in arregistrus de morti de su 1866 a su 1901;
Sa tàula n. 3ponit a costau de pari is nòminis de su Catastu béciu cun cussus de su Catastu nou;
Carta n. 1 est su primu gràficu de sa bidda (1844);Carta n. 2 nòminis de logu e bixinaus aintru de sa bidda (1851 - 1871);Carta n. 2a cumenti furiant imperaus is terrenus e is domus aintru e foras de sa bidda;Carta n. 3 logus e trèminis aintru e foras de bidda (1886 - 1939);Carta n. 3a cumenti furiant imperaus is terrenus e is domus de aintru e de foras de bidda;Carta n. 4 nòminis de logu bixinaus aintru de sa bidda de su catastu bécciu 1851-1871,cun trèminis e domus chi funt su matessi o prus antigus de su 1886-1939;
Sa Carta n. 5 movendu de sa carta de su P.U.C. (2005), arresumit graficamenti totu is arresultaus de sa circa.
TORRA A S' Ufítziu de sa Língua SardaPo dónnia informatzioni podeis iscriri a:COMUNA DE SCALEPRANU
bia Síndigu Giuanni Carta 18
08043 Scalepranu
Teléfunu 070.954101 - fax 070.9541020
uls@comune.escalaplano.ca.itPo imperai beni bisongiat a tènniri Adobe Reader chi si podit iscarrigai de badas cracchendi innoi:
Adobe Reader